Wycena przedsiębiorstw.

Wycena.

Wycena przedsiębiorstwa umożliwia przedsiębiorcy, organom zarządczym i/lub inwestorom ocenę wartości danego przedsiębiorstwa, ocenę jego obecnego potencjału i perspektyw na przyszłość. Wycena jest istotnym narzędziem do weryfikacji dotychczasowych osiągnięć firmy jak również daje odpowiedź, czy dane przedsiębiorstwo może być przedmiotem korzystnej inwestycji, czy obecna jego sytuacja biznesowa stanowi mocną podstawę, stanowiąc niejako bazę do realizacji założonych celów rozwojowych. Wycena winna charakteryzować ryzyka prowadzonej działalności gospodarczej, wpływu otoczenia przedsiębiorstwa na jego dalsze funkcjonowanie oraz realności zysków i oczekiwanej wysokości dywidendy dla właścicieli, w tym potencjalnego inwestora. Wycena przedsiębiorstwa każdorazowo uzależniona jest od specyfiki danego przedsiębiorstwa, branży działalności, zasobów technicznych, kooperantów, rynków zbytu i zasięgu oddziaływania oraz wielu innych czynników mających wpływ na jego funkcjonowanie i perspektywy dalszego rozwoju. Istotnym elementem w procesie wyceny jest dobór właściwych metod wyceny, które odzwierciedlają jego wartość w oparciu o planowane dochody oraz jego wartość wg. wartości księgowej, odtworzeniowej i likwidacyjnej – istotnej z punktu widzenia ewentualnego niepowodzenia dalszej działalności i możliwości odzyskania zainwestowanych środków.

Cel wyceny.

Celem wyceny przedsiębiorstwa i/lub jego zorganizowanej części lub udziału w przedsiębiorstwie jest ustalenie jego wartości między innymi na potrzeby: kupna lub sprzedaży; postępowania układowego, upadłościowego lub likwidacji; łączenia lub podziału przedsiębiorstw; podwyższania kapitału lub umarzania akcji i udziałów; określenie wartości aktywów posiadanych przez fundusze; postępowań cywilnoprawnych; podatkowe; sprawozdawczości finansowej; weryfikacji zdolności kredytowej i zabezpieczenia kredytu; ubezpieczenia; odszkodowania; kontroli wartości kapitału zaangażowanego przez właściciela w przedsiębiorstwo. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się również wskazanie innego celu wyceny niż wymienione. W takiej sytuacji wymagane jest jednak przedstawienie stosownego wyjaśnienia.
Wycena przedsiębiorstwa jest nierozerwalnie związana z dążeniem do maksymalizacji jego wartości. Celem spółki jest umocnienie jego pozycji na rynku, rozwój, pomnażanie kapitałów własnych, co wymaga sformułowania i wdrażania długoterminowej strategii budowania jej wartości. Podstawowe znaczenie ma przy tym ekonomiczna wartość przedsiębiorstwa, przez którą rozumiemy jego zdolność do generowania wolnej gotówki. Akcent jest zatem położony na przyszłość, a nie na przeszłość oraz na realne przychody, a nie zysk księgowy. Przedsiębiorstwo może bowiem osiągać zysk, a równocześnie nie mieć gotówki, co uniemożliwia inwestowanie, zapłatę zadłużenia, nie mówiąc już o przekazaniu dywidendy właścicielom.

Wartość.

Wartość przedsiębiorstwa należy rozpatrywać również ze względu na umiejętność zarządzania wartością przedsiębiorstwa, polegającą na zidentyfikowaniu czynników mających wpływ na wartość przedsiębiorstwa, umiejętności ich pomiaru, monitorowania i sterowania tymi czynnikami w kierunku wypracowania strategii maksymalizacji wartości podmiotu gospodarczego i zarządzania przedsiębiorstwem poprzez maksymalizację jego wartości. Zarządzanie to jest związane z wykorzystaniem posiadanych przez przedsiębiorstwo aktywów materialnych, korzyściami z wykorzystania wartości niematerialnych i prawnych i intelektualnych zasobów przedsiębiorstwa. Podstawą ustalania wartości przedsiębiorstwa powinna być prognoza przyszłych wolnych przepływów pieniężnych, które następnie są dyskontowane na moment wyceny stopą kosztu kapitału. Proces kreowania wartości przedsiębiorstwa powinien być realizowany równolegle we wszystkich obszarach działalności przedsiębiorstwa, a każdy z wyodrębnionych czynników powinien być uwzględniony w wycenie podmiotu gospodarczego modelem dochodowym, opartym na technice dyskontowania prognozowanych wolnych przepływów pieniężnych

Zagadnienia związane z wartością przedsiębiorstw i jego wyceną zajmują jedno z istotniejszych miejsc w teorii finansów. Ważne miejsce zajmuje również, popularna ostatnio, koncepcja zarządzania wartością przedsiębiorstwa lub zarządzanie przez wartość (VBM – Value Based Management) traktowana jako uniwersalna koncepcja zarządzania przedsiębiorstwem, zwracająca uwagę na oczekiwania wszystkich podmiotów zainteresowanych jego funkcjonowaniem

W praktyce wartość przedsiębiorstwa jest ceną wyrażoną w pieniądzu, za którą jedno przedsiębiorstwo jest skłonne sprzedać a inne przedsiębiorstwo lub inwestor jest skłonne zapłacić przy zawieraniu transakcji kupna-sprzedaży lub objęcia części udziałów danego przedsiębiorstwa, co sprowadza się do ogólnie przyjętej zasady, że dane dobro coś jest warte tyle ile kto inny jest skłonny za nie zapłacić.

Zmiany wartości przedsiębiorstwa in plus mają miejsce w przypadku jego wzrostu, natomiast in minus w przypadku pogorszenia się kondycji firmy wynikające z czynników wewnętrznych jak i otoczenia organizacji. Zadaniem osoby podejmującej się wyceny przedsiębiorstwa jest ocena jego kondycji finansowej na dzień wyceny oraz weryfikacja założonych przez przedsiębiorstwo prognoz finansowych, zidentyfikowanie ryzyka przedsiębiorstwa, branży i rynku na którym prowadzi swoją działalność gospodarczą. Rok 2020 unaocznił nam szereg problemów, które mogą zaistnieć w sytuacjach jak dotąd odmiennych od dotychczasowych i wręcz nieprzewidywalnych wynikających z „zamknięcia” lub ograniczenia możliwości prowadzenia działalności gospodarczej w wielu branżach. Firmy w okresie znaczących spadków przychodów nie są w stanie proporcjonalnie ograniczyć poziomu kosztów, co przyczynia się do zmniejszenia rentowności i wielu przypadkach generowania strat w ramach prowadzonej działalności. Jednakże nie wszystkie branże są równie wrażliwe na ryzyko tego rodzaju zagrożenia. Przed rzeczoznawcami i osobami dokonującymi wyceny przedsiębiorstw w obecnych czasach stoi wiele wyzwań, które na tym etapie jest trudno przewidzieć i w konsekwencji dokonać właściwej wyceny przedsiębiorstwa, w tym w szczególności metodą dochodową, opartą na projekcji prognozy finansowej okresów planowanych. Znaczna ilość przedsiębiorstw korzysta obecnie z pomocy Państwa otrzymując bezzwrotną lub częściowo bezzwrotną pomoc na pokrycie zaistniałych niekorzystnych dla przedsiębiorstwa zmian. Coraz więcej firm jest zmuszonych do podjęcia działań restrukturyzacyjnych dających możliwość ochrony przedsiębiorstwa przed wierzycielami i czas na wprowadzenie zmian skutkujących odzyskaniem przez nie płynności finansowej i ustabilizowanie kondycji finansowej przedsiębiorstw.
W restrukturyzacji należy dostrzegać narzędzie zmian kreujących rozwój przedsiębiorstwa, co związane jest z restrukturyzacją antycypacyjną, czyli umiejętności przewidywania przyszłości i dostosowania przedsiębiorstwa do okoliczności mogących wydarzyć się w przyszłości. Zmiany te służą przede wszystkim aktywnemu kształtowaniu zdolności konkurowania przedsiębiorstwa poprzez wprowadzenie przewag konkurencyjnych i zdolności do szybkiego reagowania na zmiany zachodzące w otoczeniu. Działania w ramach restrukturyzacji zazwyczaj zaczynają się od zdefiniowania nowej strategii rozwoju organizacji. Drugim elementem jest ocena posiadanych zasobów i możliwości konkurencyjnych na rynku, zgodnie z wypracowaną i przyjętą przez kadrę kierowniczą strategią. Takie kryterium postępowania pozwala zidentyfikować lukę, którą należy zniwelować, by organizacja mogła osiągnąć zakładane w procesie restrukturyzacji cele, w tym wzrost wartości przedsiębiorstwa

Ważnym narzędziem do zarządzania procesem restrukturyzacji jest wypracowanie mechanizmów i narzędzi kontroli wewnętrznej w przedsiębiorstwie. Narzędzia te służą możliwości pomiaru efektów zmian w ramach organizacji i możliwości porównania okresów zrealizowanych z przyjętą wcześniej prognozą tych okresów.
Potencjał rozwoju procesów kontroli wewnętrznej w przedsiębiorstwie jest wprost proporcjonalny do wartości dodanej, jaką mechanizmy kontroli wewnętrznej generują dla przedsiębiorstwa. Innymi słowy, w efektywnych organizacjach mechanizmy kontroli wewnętrznej zawsze generują wartość dodaną na poziomie przewyższającym nakłady poniesione na ich utrzymanie. W przeciwnym razie przedsiębiorstwo albo zrezygnuje z tego typu mechanizmów, albo sprowadzi je do niezbędnego minimum wymaganego prawem

Ostatnie kilkadziesiąt lat i dynamiczny rozwój gospodarki rynkowej unaocznił, że wartość przedsiębiorstwa nie musi być ściśle powiązana z jego potencjałem technicznym oraz wartością jego majątku. Przykładem mogą być firmy technologiczne lub branża e-commerce, które w wielu przypadkach nie posiadają znacznych zasobów własnych: środków trwałych, budynków i budowli, urządzeń i środków transportu. Obecnie firmy często wykorzystują w swojej działalności wynajmowane powierzchnie biurowe, produkcyjne i magazynowe, korzystają z różnorodnych form finansowania majątku w tym leasingu operacyjnego lub najmu długoterminowego, nie mającego odzwierciedlenia w księgach handlowych przedsiębiorstwa. Niezależnie od braku własnych zasobów środków trwałych, często w oparciu o własne zaawansowane technologie i innowacje, know-how, wypracowane skuteczne procesy zarządcze i kanały sprzedaży, w tym internet osiągają znaczne przychody i generują duże zyski, osiągając wartość całej organizacji, często przewyższającą PKB niektórych państw, dając tym podmiotom znaczą przewagę nad konkurencją i możliwość oddziaływania na branże, a w niektórych przypadkach na całą gospodarkę i życie polityczne i przede wszystkim dając właścicielom i inwestorom duże zyski z zainwestowanego kapitału w postaci wypłacanych dywidend. Wśród takich przedsiębiorstw są firmy notowane na rynkach kapitałowych, w tym na największych giełdach na świecie, których wartość określana jako wartość marki, odzwierciedlona w bilansach tych przedsiębiorstw. Firmy te, często po skumulowaniu nadwyżek finansowych inwestują w inne przedsiębiorstwa i branże tworząc grupy kapitałowe i duże organizacje biznesowe.

Prawne unormowania wyceny przedsiębiorstw obejmować mogą: (Jaki, 1997, s.12)

• wycenę przedsiębiorstwa jako całości (zorganizowanej jednostki organizacyjnej i ekonomicznej),
• wycenę składników majątku (mienia) przedsiębiorstwa,
• wycenę pojedynczych składników majątkowych niestanowiących zorganizowanej całości, względnie jako takich przez wycenę traktowanych.